Degenen die nog maar kort in het chemicaliënspel zitten, zijn misschien niet bekend met de term 'R-codes' of 'R-zinnen en S-zinnen' in de context van chemische classificaties, vanwege hun veroudering in 2015.
Degenen onder ons met wat meer vintage in de branche zullen deze echter goed onthouden. Ze stonden voor Risicocodes, en Risico- en Veiligheidszinnen, en waren de voorloper van het meer verfijnde H-codesysteem.
Lees verder voor meer informatie over waarom R-codes buiten gebruik zijn gesteld en hoe H-codes het gat kunnen opvullen dat ze hebben achtergelaten.
Het Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals, of GHS, is een norm die wordt onderhouden door de Verenigde Naties om effectieve communicatie over chemische gevaren wereldwijd te bevorderen. Het heeft tot doel de criteria te harmoniseren voor het indelen van stoffen en mengsels op basis van hun gezondheids-, milieu- en fysische gevaren. De GHS-richtlijnen worden om de twee jaar bijgewerkt om nieuwe inzichten in het beheer van chemicaliën en gevaren weer te geven.
Naast andere facetten van gevarenidentificatie, waren risicozinnen een verplichte opname op veiligheidsinformatiebladen (SDS) in heel Europa, Australië en enkele andere Aziatische landen. Dit was het geval vóór 31 mei 2015, totdat de nieuwe H-codes werden ingevoerd in plaats van R-codes, in een herziening van het GHS.
Er is slechts één rechtsgebied ter wereld dat deze R-codes nog gebruikt in haar regelgeving en dat is de staat Victoria in Australië. Victoria accepteert GHS-conform SDS, maar heeft GHS nog niet geratificeerd in haar eigen beheersystemen en voorschriften voor chemicaliën.
R-codes en waarschuwingszinnen beschrijven de specifieke gevaren van een chemische stof. In het verleden was het verplicht om risicozinnen en de bijbehorende veiligheidsverklaringen op etiketten en veiligheidsinformatiebladen voor gevaarlijke stoffen te plaatsen.
R-zinnen werden gebruikt om de specifieke gevaren van een materiaal te specificeren, terwijl andere etiketteringselementen zoals symbolen of pictogrammen alleen brede gevarenklassen zouden aangeven. Er kan meer dan één R-zin op een SDS voorkomen. In dit geval werden ze meestal in combinatie gepresenteerd als ze verwant waren. Een voorbeeld hiervan is R20/21/22, wat betekent "schadelijk bij inademing, contact met de huid en opname door de mond".
Dit lijkt in principe sterk op het huidige H-codesysteem. Deze coderingssystemen waren echter niet zo nauwkeurig als je zou verwachten, waardoor er meer verwarring dan samenhang ontstond. Hoewel een verbetering ten opzichte van eenvoudige pictogrammen, waren R- en S-zinnen nog steeds niet specifiek genoeg om volledig bruikbaar te zijn.
Met de herziene GHS ontstond een uitgebreider systeem van risicocategorisering. Te beginnen met het elimineren van 'risico' als een concept dat inherent is aan chemische stoffen.
De term risico en gevaar worden vaak door elkaar gebruikt; ze hebben echter heel verschillende betekenissen. Zoals gedefinieerd door GHS, is een gevaar elke bron van potentiële schade, schade of nadelige gezondheidseffecten voor iets of iemand. Risico is de waarschijnlijkheid en mate waaraan een persoon zal worden geschaad of nadelige gezondheidseffecten zal ondervinden als gevolg van blootstelling aan een gevaar.
Voorheen werden stoffen geclassificeerd op basis van hun risico's - die alleen in de context van een SDS slecht gedefinieerd zijn - maar nu met het GHS is de classificatie gebaseerd op op gegevens gebaseerde en gedefinieerde criteria voor elk chemisch gevaar. De ontvlambaarheidscategorie van een chemische stof is bijvoorbeeld gebaseerd op hoe gemakkelijk de stof inherent zal ontbranden, in plaats van verschillende risicocodes toe te kennen voor veranderende situaties. Bovendien introduceerde GHS, in plaats van nieuwe codes voor escalerende gevaren te creëren, een aantal categorieën voor elke gevarenklasse, bepaald op basis van specifieke criteria en afkappunten.
Het grootste probleem dat voortkwam uit deze wijziging was de toewijzing van R-codes aan de nieuwe H-codes. In sommige gevallen was dit een eenvoudige een-op-een wijziging, maar veel leverden problemen op vanwege verschillende classificatiecriteria. Zelfs verklaringen die bijna identiek leken, moesten worden gecontroleerd, zodat de formulering exact was. Bijvoorbeeld, R20: Schadelijk bij inademing werd H332 (Cat 4): Schadelijk bij inademing, dat erg op elkaar lijkt, maar de formulering moest specifiek zijn om volledig conform te zijn.
Het aantal vereiste wijzigingen en de toegevoegde complexiteit van het produceren van conforme SDS maakten dit een enorme onderneming, vooral met de toegevoegde gevarencategorieën.
Sommige rechtsgebieden hebben ook hun eigen aanvullende verklaringen opgesteld voor R-codes die verouderd zijn in het GHS. Zo kreeg R29 geen gelijkwaardige code in GHS, maar gebruikt de EU een aanvullende EUH-code, met de mededeling “contact met water maakt giftig gas vrij”. Dit was vaak het geval voor codes die geen inherent gevaar opleverden bij de chemische stof alleen.
Zoals H-codes, Chemwatch's belangrijkste doel is om uw veiligheid te waarborgen door middel van risicominimalisatie. Om verkeerd gebruik en verkeerde identificatie te voorkomen, moeten chemicaliën nauwkeurig worden geëtiketteerd, gevolgd en opgeslagen. Voor hulp bij een van deze taken, of voor vragen over de veiligheid, opslag en etikettering van uw chemicaliën, deze link vandaag!
Bronnen:
